Đôi điều về Tây Tiến - Quang Dũng


Tây Tiến là một đơn vị quân đội được thành lập năm 1947, có nhiệm vụ phối
hợp với quân đội Lào chống quân đội của thực dân Pháp. Chiến sĩ trong
đoàn quân này phần đông là thanh niên Hà Nội, trong đó có nhiều học
sinh, sinh viên (như nhà thơ Quang Dũng). Chiến đấu khắp các địa bàn
thuộc tỉnh Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, miền Tây Thanh Hóa, Sầm Nứa
(Lào), trong những hoàn cảnh rất gian khổ, vô cùng thiếu thốn, bệnh sốt
rét hoành hành dữ dội, nhưng “họ sống rất lạc quan và chiến đấu dũng
cảm” [1]. Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác. Rời xa
binh đoàn Tây Tiến chưa bao lâu, tại Phù Lưu Chanh (một làng thuộc tỉnh
Hà Đông, nay thuộc Hà Nội), ông viết bài thơ Nhớ Tây Tiến, mà sau này
ông cho đổi tên là Tây Tiến



Chủ đề & bố cục



Bài thơ nói lên nỗi nhớ về thiên nhiên Tây Tiến hoang sơ, xa ngái nhưng
thơ mộng, trữ tình. Đó còn là nỗi nhớ con người: những chiến sĩ hào
hoa, dũng cảm, giàu lòng yêu nước trong đoàn binh Tây Tiến đã chiến đấu
và hy sinh vì Tổ quốc.



Tác giả đã chia bài thơ làm 4 đoạn tương ứng với những hình ảnh và ý tưởng chính:



Bức tranh núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội và mỹ lệ (tương ứng với đoạn 1 và 2, tức từ câu 1 cho đến câu 22).

Hình ảnh người lính Tây Tiến hào hùng, hào hoa và đi sâu vào những kỉ
niệm của tình quân dân thắm thiết (tương ứng với đoạn 3 tức từ câu 23
cho đến câu 30).

Lời hẹn ước và sự khẳng định lại nỗi nhớ (4 câu cuối).



Nhận xét



Trích một số nhận xét, của:



Sách Ngữ văn 12 (căn bản):

Với cảm hứng và ngòi bút tài hoa, Quang Dũng đã khắc họa thành công
hình tượng người lính Tây Tiến trên cái nền cảnh thiên nhiên núi rừng
miền tây hùng vĩ, dữ dội và mĩ lệ. Hình tượng người lính Tây Tiến mang
vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất bi tráng sẽ còn có sức hấp dẫn lâu dài đối
với người đọc.

Sách Những bài văn hay:

Cảm xúc bao trùm toàn bộ bài thơ là một nỗi nhớ: Nhớ về rừng núi nhớ
chơi vơi...Qua nỗi nhớ ấy, hình ảnh núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, hiểm trở
và dữ dội hiện lên như một bức tranh hoành tráng. Và trong bài, người
viết không che giấu những gian khổ, hy sinh của người lính Tây Tiến.
Chỉ có điều, nó được thể hiện bằng một ngòi bút lãng mạn. Qua cái nhìn
của nhà thơ, cái bi bỗng trở thành cái hùng (bi tráng).

GS Hà Minh Đức:

Tây Tiến là một sáng tác có giá trị về tư tưởng, về nghệ thuật. Bài thơ
được viết ra với những màu sắc thẩm mỹ phong phú. Có cái đẹp hùng tráng
của núi rừng hiểm trở, và vẻ đẹp bình dị nên thơ của cuộc sống nơi bản
làng quê hương, có cảm hứng mạnh mẽ hòa hợp với chất trữ tình nhẹ nhàng
mềm mại trong thơ. Đặc biệt Tây Tiến là bài thơ giàu nhạc điệu, nhạc
điệu của cuộc sống và của tâm hồn. Mỗi đoạn thơ mang một nhạc điệu
riêng vừa mạnh mẽ, vừa uyển chuyển khi đưa người đọc về với những kỉ
niệm xa nên thơ và gợi cảm. Nhà thơ Xuân Diệu có lần đã cho rằng đọc
bài thơ Tây Tiến như ngậm âm nhạc trong miệng.

Sách Tuyển chọn và giới thiệu...môn Ngữ văn:

Có vài câu thơ trước đây như: Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc, Quân
xanh màu lá...và đặc biệt nhất ở câu: Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm,
thường bị phê phán là miêu tả người lính với những nét không bình
thường, xa lạ (lãng mạn tiểu tư sản)...thực ra, Quang Dũng muốn nói lên
nỗi gian khổ (nhưng vẫn dữ oai hùm), bộc lộ rõ bản chất của những thanh
niên Hà Nội với phong cách tài hoa lãng mạn và những điều ấy, không hề
làm hạn chế hoặc giảm đi nhiệt tình của tuổi trẻ khi đi vào cuộc sống
chiến đấu lắm gian lao...

Hay ở câu Rải rác biên cương mồ viễn xứ, Quang Dũng cũng không ngần
ngại nói đến cái chết ở nơi chiến trường, nhưng ngay sau đó là câu:
"Chiến trường đi chẳng tiếc ngày xanh", đã khẳng định một phương châm
sống, một triết lý sống của tuổi trẻ.

Nói khác hơn, nhà thơ nói đến cái “dãi dầu”, cái bệnh, cái chết...nhưng không hề gây cảm giác bi lụy, tang thương...



Về mặt nghệ thuật, nhà thơ Văn Giá, đã nêu mấy ý, đại để như sau:



Bài thơ được làm theo thể thất ngôn trường thiên vốn có gốc gác từ thơ
Đường. Thể thơ này ở dạng phổ biến nhất là giữ nhịp 4/3 hoặc 2/2/3 đi
suốt toàn bài. Nhà thơ Quang Dũng không có cải cách gì đáng kể ở cấu
trúc nhịp điệu, nhưng về mặt phối âm thanh, ông có những sáng tạo khá
thành công. Điều này thể hiện rõ nhất ở các câu thơ hoặc toàn thanh
bằng, hoặc thanh bằng chủ đạo: Mường Lát hoa về trong đêm hơi, Nhà ai
Pha Luông mưa xa khơi, Mai Châu mùa em thơm nếp xôi, Nhạc về Viên Chăn
xây hồn thơ, Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa.

Ở một khổ thơ có những tính từ có tính tạo hình như khúc khuỷu, thăm
thẳm, heo hút, nghĩa là khổ thơ đang vẽ ra cái thế hiểm trở của đèo
dốc, của đường rừng, bỗng đột ngột chuyển sang cảm giác nhẹ nhõm, đưa
người đọc vào một hình dung đẹp: Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi. Những
câu thơ tài hoa trong bài, mà câu thơ trên chỉ là một ví dụ, không phải
là kết quả do gọt đẽo mà là sản phẩm hoàn toàn tự nhiên của cảm xúc,
của nỗi nhớ mãnh liệt...

Trong Tây Tiến có một chữ “về” rất đáng chú ý: hoa về, nhạc về, về đất,
và đặc biệt ở câu thơ cuối: Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi. Chữ "về" này
dẫu là phụ từ hay động từ, cũng đều gợi lên hướng đến một nơi có khả
năng kết nạp, bao dung, lưu giữ; tức là những nơi mà nhà thơ suốt đời
mắc nợ, suốt đời để nhớ...Bởi thế, ban đầu bài thơ có cái tên khá rõ
ràng là Nhớ Tây Tiến, hẳn nhà thơ viết ra cốt mong sao cho vợi, cho hả
“cái nhớ” ấy. Chẳng biết có đỡ chút nào không, chỉ biết nhờ nỗi nhớ
khôn cùng kia, thi sĩ đã để lại một bài thơ xuất sắc.



[You must be registered and logged in to see this link.]